Σάββατο 7 Ιανουαρίου 2012

Οι σχέσεις Κρήτης και Νάξου σύμφωνα με την αρχαία μυθολογία


Η ιστορία της Νάξου είναι γεμάτη από θρύλους, ιστορικά γεγονότα, πειρατικές επιδρομές και δημιουργι­κότητα. Είναι ένα από τα λίγα νησιά της Ελλάδας που κατοικείται συνεχώς από τα προϊστορικά χρόνια ως τις μέ­ρες μας.
Σύμφωνα με τον κ. Θανάση Δ. Κω­τσάκη και άλλους ερευνητές, η Κρή­τη και η Νάξος είναι δύο νησιά που συνδέονται με στενούς -κυρίως πολι­τισμικούς- δεσμούς, από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα.
 
Σύμφωνα με τον αρχαίο μύθο ο Αξός ή Όαξος ή Νάξος, γιος του Απόλλω­να από τον έρωτά του με τη θυγατέρα του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα Ακάλ­λη ή Ακακκάλιδα, υπήρξε ο ιδρυτής της Αξού, της πανάρχαιας πόλης της σημερινής περιοχής Μυλοποτάμου. Υπήρξε επίσης ο επικεφαλής των πρώ­των οικιστών της Νάξου, γνωστής στη δημοτική γλώσσα ως “Αξά”. Η Αξός Κρήτης, μικρό σχετικά χωριό σήμερα, μας είναι γνωστή για τη μακραίωνη ιστορία της και για τις αρχαιότητές της. Υπάρχει ωστόσο και το τοπωνύ­μιο “Αξός” στην ορεινή Νάξο (στην περιοχή Κωμιακής), όπου και έχει εντοπιστεί θολωτός μυκηναϊκός τά­φος. Η κοινή πάντως προέλευση της ονομασίας των δύο περιοχών ίσως να υποδηλώνει κάποιες “ειδικές” μεταξύ τους σχέσεις, κάτι που αποτελεί ζη­τούμενο για την ιστορική έρευνα.
Οι στενές σχέσεις Κρήτης και Νά­ξου αποτυπώνονται και σε έναν άλλο αρχαίο μύθο, σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας, διωκόμενος από τον πατέρα του, Κρόνο, εγκατέλειψε την Κρήτη και κατέφυγε στην σπηλιά του Ζα, (πάνω από το χωριό Φιλώτι), όπου και πέ­ρασε τα παιδικά του χρόνια. Το όρος Ζας είναι στενά συνδεδεμένο με τη λα­τρεία του Δία, απ’ όπου άλλωστε πήρε και την ονομασία του . Ενδεικτική των σχέσεων Κρήτης και Νάξου είναι και η πληροφορία ότι ο Μίνωας περιπλα­νήθηκε επί εννέα χρόνια επάνω στον Ζα, για να κλέψει τους νόμους από τον Δία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι μία από τις αρχαίες ονομασίες της Νάξου ήταν και η “Δία”, κάτι που μας παραπέμπει ασφαλώς στη λατρεία του Δία, και που μας θυμίζει έντονα τη “Ντία” (ή “Δία”), τη νησίδα στ’ ανοι­χτά του Ηρακλείου.
Ψηλορείτης λοιπόν και ο Ζας απο­τελούν κατά κάποιο τρόπο, δύο “αδελ­φά” όρη, συνδεδεμένα -σύμφωνα με τη μυθολογία- με την ανατροφή του Δία, (Ιδαίον Άντρον, σπηλιά του Ζα), όπου και έχουν βρεθεί σημαντικά αρ­χαιολογικά ευρήματα.
Οι δε αναφορές της παρουσίας του Μίνωα στη Νάξο ίσως αντανακλούν την ιστορική πραγματικότητα μίας εποχής, όπου η θαλασσοκράτειρα Κρήτη είχε εντάξει στην κυριαρχία της ή τη σφαίρα επιρροής της τη Νάξο και τις Κυκλάδες γενικότερα. Στο ίδιο πλαίσιο φαίνεται ότι κινείται και ο μύ­θος του Θησέα και της Αριάδνης. Ο Θησέας, κατά την επιστροφή του στην Αθήνα, έχοντας σκοτώσει τον Μινώ­ταυρο, έκανε στάση στη Νάξο, όπου και εγκατέλειψε την Αριάδνη, την οποία εν συνεχεία απήγαγε ο Διόνυ­σος με την ακολουθία του. Στη νησίδα «της Αριάδνης», στην είσοδο του λι­μανιού της Νάξου, όπου -σύμφωνα με την παράδοση- έγινε το συμβάν, χτί­στηκε ο ναός του Απόλλωνα (6ος αι. π.Χ.), κατάλοιπο του οποίου αποτε­λεί σήμερα η “Πορτάρα”, η τεράστια μαρμάρινη πύλη, “σήμα κατατεθέν” του νησιού. Η Αριάδνη λατρεύτη­κε στη Νάξο και εθεωρείτο σύμβολο ευφορίας. Τελούνταν μάλιστα εορτές προς τιμήν της.
Υπάρχουν λοιπόν πάμπολλες μυ­θολογικές αναφορές για τις σχέσεις Νάξου και Κρήτης. Ο μύθος και η πραγματικότητα συμπλέκονται ανα­φορικά με την παρουσία και επιρροή του κρητικού στοιχείου στο νησί της Νάξου κατά το απώτατο παρελθόν.
Στη συνέχεια θα μιλήσουμε για την γλωσσική συγγένεια μεταξύ Κρητικής και Ναξιακής ντοπιολαλιάς…

συντάκτης..Καλλιώ Φακίνου

Δεν υπάρχουν σχόλια: