Η ιστορία της Νάξου είναι γεμάτη από θρύλους, ιστορικά γεγονότα, πειρατικές επιδρομές και δημιουργικότητα. Είναι ένα από τα λίγα νησιά της Ελλάδας που κατοικείται συνεχώς από τα προϊστορικά χρόνια ως τις μέρες μας.
Σύμφωνα με τον κ. Θανάση Δ. Κωτσάκη και άλλους ερευνητές, η Κρήτη και η Νάξος είναι δύο νησιά που συνδέονται με στενούς -κυρίως πολιτισμικούς- δεσμούς, από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με τον αρχαίο μύθο ο Αξός ή Όαξος ή Νάξος, γιος του Απόλλωνα από τον έρωτά του με τη θυγατέρα του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα Ακάλλη ή Ακακκάλιδα, υπήρξε ο ιδρυτής της Αξού, της πανάρχαιας πόλης της σημερινής περιοχής Μυλοποτάμου. Υπήρξε επίσης ο επικεφαλής των πρώτων οικιστών της Νάξου, γνωστής στη δημοτική γλώσσα ως “Αξά”. Η Αξός Κρήτης, μικρό σχετικά χωριό σήμερα, μας είναι γνωστή για τη μακραίωνη ιστορία της και για τις αρχαιότητές της. Υπάρχει ωστόσο και το τοπωνύμιο “Αξός” στην ορεινή Νάξο (στην περιοχή Κωμιακής), όπου και έχει εντοπιστεί θολωτός μυκηναϊκός τάφος. Η κοινή πάντως προέλευση της ονομασίας των δύο περιοχών ίσως να υποδηλώνει κάποιες “ειδικές” μεταξύ τους σχέσεις, κάτι που αποτελεί ζητούμενο για την ιστορική έρευνα.
Οι στενές σχέσεις Κρήτης και Νάξου αποτυπώνονται και σε έναν άλλο αρχαίο μύθο, σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας, διωκόμενος από τον πατέρα του, Κρόνο, εγκατέλειψε την Κρήτη και κατέφυγε στην σπηλιά του Ζα, (πάνω από το χωριό Φιλώτι), όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Το όρος Ζας είναι στενά συνδεδεμένο με τη λατρεία του Δία, απ’ όπου άλλωστε πήρε και την ονομασία του . Ενδεικτική των σχέσεων Κρήτης και Νάξου είναι και η πληροφορία ότι ο Μίνωας περιπλανήθηκε επί εννέα χρόνια επάνω στον Ζα, για να κλέψει τους νόμους από τον Δία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι μία από τις αρχαίες ονομασίες της Νάξου ήταν και η “Δία”, κάτι που μας παραπέμπει ασφαλώς στη λατρεία του Δία, και που μας θυμίζει έντονα τη “Ντία” (ή “Δία”), τη νησίδα στ’ ανοιχτά του Ηρακλείου.
Ψηλορείτης λοιπόν και ο Ζας αποτελούν κατά κάποιο τρόπο, δύο “αδελφά” όρη, συνδεδεμένα -σύμφωνα με τη μυθολογία- με την ανατροφή του Δία, (Ιδαίον Άντρον, σπηλιά του Ζα), όπου και έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.
Οι δε αναφορές της παρουσίας του Μίνωα στη Νάξο ίσως αντανακλούν την ιστορική πραγματικότητα μίας εποχής, όπου η θαλασσοκράτειρα Κρήτη είχε εντάξει στην κυριαρχία της ή τη σφαίρα επιρροής της τη Νάξο και τις Κυκλάδες γενικότερα. Στο ίδιο πλαίσιο φαίνεται ότι κινείται και ο μύθος του Θησέα και της Αριάδνης. Ο Θησέας, κατά την επιστροφή του στην Αθήνα, έχοντας σκοτώσει τον Μινώταυρο, έκανε στάση στη Νάξο, όπου και εγκατέλειψε την Αριάδνη, την οποία εν συνεχεία απήγαγε ο Διόνυσος με την ακολουθία του. Στη νησίδα «της Αριάδνης», στην είσοδο του λιμανιού της Νάξου, όπου -σύμφωνα με την παράδοση- έγινε το συμβάν, χτίστηκε ο ναός του Απόλλωνα (6ος αι. π.Χ.), κατάλοιπο του οποίου αποτελεί σήμερα η “Πορτάρα”, η τεράστια μαρμάρινη πύλη, “σήμα κατατεθέν” του νησιού. Η Αριάδνη λατρεύτηκε στη Νάξο και εθεωρείτο σύμβολο ευφορίας. Τελούνταν μάλιστα εορτές προς τιμήν της.
Υπάρχουν λοιπόν πάμπολλες μυθολογικές αναφορές για τις σχέσεις Νάξου και Κρήτης. Ο μύθος και η πραγματικότητα συμπλέκονται αναφορικά με την παρουσία και επιρροή του κρητικού στοιχείου στο νησί της Νάξου κατά το απώτατο παρελθόν.
Στη συνέχεια θα μιλήσουμε για την γλωσσική συγγένεια μεταξύ Κρητικής και Ναξιακής ντοπιολαλιάς…
συντάκτης..Καλλιώ Φακίνου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου