Προλήψεις-Δεισιδαιμονίες-φαρμακευτικές ιδιότητες και δοξασίες για τη συκιά και τα σύκα στην Νάξο

1. ‘’να αποφεύγεις το θυμό της συκιάς και της ερινιάς , όταν σε πειράζει ‘’ .Υπάρχουν άτομα , που δεν μπορούν να πλησιάσουν την ερινιά ούτε τη συκιά για να κόψουν τους καρπούς ή τα φύλλα τους . Παθαίνουν αλλεργία . Κοκκίνισμα των χεριών φαγούρα κλπ . Η αλλεργία αυτή οφείλεται κατά τη γνώμη γιατρών στη τοξική ιδιότητα που έχει ο χυμός της ερινιάς και της συκιάς , και το αιθέριο έλαιο που παράγουν τα φύλλα τους . Την τοξική αυτή ιδιότητα ο κόσμος τη λέει ‘’ θυμό ‘’ .

2.’’το γάλα της ερινιάς και της συκιάς είναι επικίνδυνο , αν πέσει μέσα στο μάτι του ανθρώπου μπορεί να στραβωθεί ‘’ . Στο ευαίσθητο μάτι η τοξική ιδιότητα του χυμού των δένδρων αυτών μπορεί να προξενήσει έγκαυμα .

3. ‘’κάτω από τη συκιά δεν πρέπει να κοιμάται ο άνθρωπος , κάνει βαρύ ύπνο και καμιά φορά μπορεί να σκάσει ‘’ . Το ίδιο λέγεται και για τη καρυδιά . Πίστευαν παλιότερα ότι κακά πνεύματα προξενούν αυτά τα φαινόμενα .

Ο Γιάννης Πριμηκύριος από την Απείρανθο με βεβαίωσε , ότι κάποτε η αδερφή του , μικρό κορίτσι , κοιμήθηκε κάτω από μια συκιά . Όταν ξύπνησε ήταν πολύ τρομαγμένη και είχα χάσει την ομιλία της . Οι γονείς τους έφεραν τον παπά του Δανακού και έκαμε αγιασμό και τη διάβασε . Σε λίγες μέρες της ξαναήρθε η φωνή .

Στο θέμα αυτό μου έδωσε επιστημονική εξήγηση ο γεωπόνος Βασίλης Κοντοπίδης από τον Δαμαριώνα : ‘’ Η συκιά και η καρυδιά όπως και μερικά άλλα δέντρα παράγουν από τα φύλλα τους αιθέρια έλαια . Αυτά τα έλαια εισπνεόμενα δέρνουν δυσφορία στην αναπνοή και επομένως ανήσυχο ύπνο που συνδέεται με εφιαλτικά όνειρα ‘’ .

4. ‘’Να προσέχεις μην πέσεις από ερινιά ή συκιά ‘’ . Τα κλαδιά της ερινιάς και της συκιάς κόβονται εύκολα . Ίσως με το πέσιμο αυτό έχει σχέση και το παρακάτω δίστροφο :

Ανεβαίνω στη συκιά

Και πατώ στη καρυδιά

Και φωνάζω κούι κούι

Και κανένας δεν ακούει

Ως να προφθάσει η μάνα μου

Η σκύλα η αδερφή μου

Επρόφθασε ο άγγελος

Και πήρε τη ψυχή μου .

5. το γάλα της συκιάς το μεταχειριζόταν στην Νάξο για να καυτηριάζουν τις μυρμηγκιές και τις κρεατσολιές .Επίσης το έβαζαν σε τσιμπήματα από μέλισσες και άλλα έντομα . Το καυτηρίασμα των μυρμηγκιών και των ελιών με το γάλα της συκιά ή του άπου είναι πολύ επικίνδυνο γιατί μπορεί να ερεθιστεί η κρεατσολιά και να εξελιχθεί σε κακό .

6.τα ξερά σύκα τα έβραζαν και το ζουμί τους το έπιναν για να περάσει ο βήχας . Στο Κουρουνοχώρι έβραζαν σύκα ξερά και κουντουρίδια μαζί , έπιναν το αφέψημα τους για να μαλακώσει ο λαιμός και να πάψει ο βήχας .

7. τα ζώα τα γλύκαιναν με ξερά σύκα οι κτηνοτρόφοι και ιδιαίτερα τα χοντρά ζώα (μουλάρια – γαϊδούρια ) . Όταν τα έβαζαν στο χωράφι ή στο πότισμα είχαν στη τσέπη τους ξερά σύκα και κατά διαστήματα έδιναν από ένα στο ζωντανό . Θέλει όμως προσοχή γιατί όπως μου πε ο παπά Βαλέρης ένας χωριανός του που πήγε να γλυκάνει τον γάδαρό του αυτός αρπάζοντας το σύκο του κοψε το δάχτυλο .

8. το γάλα της συκιάς το μεταχειριζόταν στα Λειβάδια για να πήξουν το γάλα , όταν δεν είχαν πυτιά . Το ίδιο και στην Απείρανθο . Ο Μ. Καπούνης με βεβαίωσε ότι όταν ήταν μικρός στη μάντρα τους έπηζαν καμιά φορά το γάλα με γάλα συκιάς . Για να μη πήζει το γάλα έβαζαν ένα κομμάτι άρτικα ξερό μας λέει ο Γ. Δέτσης από την Απείρανθο .

9.για να γλυτώσουν τα σύκα από τις κουρούνες έβαζαν πάνω στις συκιές άσπρα πανιά σαν σημαίες ή έδεναν σπάγκους από τη μια συκιά στην άλλη για να φοβούνται τα κορακοειδή αυτά .

10.’’ η συκιά είναι καταραμένο δέντρο ‘’ . Αυτό πίστευαν γιατί ο Χριστός καταράστηκε τη συκιά ‘’ Επανάγων εις την πόλιν επείνασε και ιδών συκήν μίαν επί της οδού ήλθεν επ’ αυτήν και ουδέν ευρεν ει μη φύλλα μόνον λέγει αυτή . Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα , και εξηράνθη παρά χρήμα η συκή ‘’ (Ματθ. Κεφα ΚΑ στιχ 18-19 )

11.’’ Στη συκιά κρεμάστηκε ο Ιούδας ‘’ . Συνδυάζουν το καταραμένο δέντρο με τον καταραμένο μαθητή που όπως η συκιά δεν πρόσφερε τίποτα στον Χρηστό . Σε μερικά χωριά της Νάξου λένε πως ο Ιούδας κρεμάστηκε σε αζογριά .

12. Όταν περίσσευαν στους συκοπαραγογούς τον φθινόπωρο ξερά σύκα από τον προηγούμενο χρόνο τα έριχναν μέσα στη στροφυλιά να αποσταχθούν μαζί και να βγάλουν ρακί .

Στέλιος Παραράς

Συνταξιούχος  δάσκαλος

6/6/1982 , δημοσιευμένο στο Φιλολογικό Ναξιακό Μέλλον

από το blog: ΟΡΕΙΝΟΣ ΑΞΙΩΤΗΣ